اتصال‌پذیری و ارتباطات

اینترنت اشیا یک مفهوم جدیدی برای انتقال اطلاعات، نظارت و کنترل از راه دور برای اشیا، موجودات و تجهیزات است. گفتنی است، اینترنت اشیا IOT بسیار فراتر از تجربه زندگی یا خانه هوشمند است. یک موتور جت با نصب هزاران حسگر قادر است داده‌های زیادی را جمع‌آوری کند و به سازمان موردنظر انتقال دهد. در ابعاد بزرگ‌تر، یک شهر هوشمند را تصور کنید که با استفاده از حسگرهای مجهز به اینترنت، کنترل انسان را بر محیط اطرافش افزایش می‌دهد. به‌همین‌دلیل استفاده از اینترنت اشیا نیز می‌تواند بهبود قابل‌توجهی در ایمنی شهرها و اشیا داشته باشد. با استفاده از سنسورها و دستگاه‌های متصل به اینترنت، می‌توان خطرات و شرایط غیرطبیعی را در یک مکان تشخیص داد و به‌موقع هشدار داد. برای مثال، سنسورهای حرارتی می‌توانند دمای ماشین‌آلات را نظارت کنند و در صورت افزایش غیرطبیعی دما، هشدار دهند تا اقدامات لازم برای جلوگیری از آتش‌سوزی یا خرابی دستگاه‌ها انجام شود. 

ارتقای ایمنی به کمک اینترنت اشیا
نازنین موسوی، کارشناس فنی حوزه اینترنت اشیا درباره اهمیت کاربرد اینترنت اشیا در ارتقای وضعیت ایمنی می‌گوید: مفهوم اینترنت اشیا به ایجاد یک شبکه ارتباطی برای رد و بدل کردن اطلاعات با اهداف مشخص دلالت دارد. به‌عبارت‌ روشن‌تر، اطلاعاتی که ما می‌خواهیم از یک شیء، محیط یا سازه‌ای مشخص دریافت کنیم با کمک ایجاد بسترهای ارتباطی میسر می‌شود. برای مثال، اگر می‌خواهیم دما، فشار یا لرزه یک محیط اندازه‌گیری شود، می‌توانیم با ایجاد اینترنت اشیا به مقاصد خود برسیم، در نتیجه اینترنت اشیا این امکان را می‌دهد که می‌توانیم به‌صورت لحظه‌ای و بلادرنگ از اطلاعاتی که ابزارها در اختیار ما قرار می‌دهد، آگاه شویم؛ بنابراین نه‌تنها می‌توانیم نسبت به وضعیت شیء یا مکان در لحظه اشراف پیدا کنیم، بلکه در شرایط بروز مشکل هم می‌توان در بازه زمانی سریع‌تری به آن رسیدگی کرد. البته بستگی دارد که ما چه اطلاعاتی می‌خواهیم و چه اطلاعاتی دریافت می‌کنیم.
وی ادامه داد: در کل، دریافت اطلاعات از اشیا مبتنی بر اینترنت اشیا بستگی به کاربری اشیا دارد؛ برای مثال، برای ارزیابی شرایط لحظه‌ای یک کوره، میزان دما مولفه مهمی برای اندازه‌گیری است یا برای یک پل میزان لرزش و اطلاعاتی که از آن در لحظه دریافت می‌شود، مهم است. گفتنی است، در ایمنی فیزیکی اشیا و محیط اندازه‌گیری شرایط لحظه‌ای اشیا اهمیت دارد. به‌عبارت‌روشن‌تر، به کمک اینترنت اشیا می‌توانیم به‌صورت آنلاین از وضعیت فیزیکی تجهیزات، اماکن، اشیای کاربردی و... در راستای ارزیابی ایمنی باخبر شویم، بنابراین اینترنت اشیا تاثیر بسیار مهمی در کاهش حوادث دارد.

۳ لایه اصلی اینترنت اشیا
کارشناس فنی حوزه اینترنت اشیا ضمن تشریح لایه‌های اینترنت اشیا گفت: اینترنت اشیا دارای ۳ لایه اصلی است؛
لایه نخست، مربوط به اندازه‌گیری است که (سنسینگ) نامیده می‌شود. این لایه دربردارنده چند سنسور است تا اطلاعات اولیه از وضعیتی که کاربر از شیء مدنظر دارد را دریافت کند.

لایه بعدی، مربوط به فرآیندهای ارتباطی است که برای ارسال اطلاعاتی که این سنسور جمع‌آوری کرده، به کار برده می‌شود. در این لایه می‌توان از شبکه ماهواره‌ای یا موبایل یا شبکه تخصصی اینترنت اشیا استفاده کرد.

لایه سوم به پلتفرم‌ها و اپلیکیشن‌ها مربوط می‌شود که وظیفه تجزیه و تحلیل داده را برعهده دارد تا هر زمانی که شیء یا مکان از وضعیت استاندارد خارج شد، هشدارهای لازم به اپ موردنظر مخابره می‌شود که میزان هشدارها بستگی به موقعیت یا وضعیت خطر دارد.به‌گفته این کارشناس، هرکدام از این لایه‌ها برای عملکرد استاندارد و دقیق نیاز به سازکار مشخصی دارند.

درباره لایه نخست باید گفت، بسیاری از سنسورها در کشور موجود هستند و برخی هم تا آینده نه‌چندان دور ساخته می‌شوند، بنابراین، ضعف جدی در کمیت و کیفیت سنسورها در کشور احساس نمی‌شود، اما در لایه دوم که مربوط به ارتباط با شبکه است، معضلات عدیده‌ای وجود دارد. اینجا دقیقا همان جایی است که اغلب فعالان در عرصه اینترنت اشیا به مشکلات عدیده‌ای برخورد می‌کنند. گفتنی است، در نقاط دور دست، شبکه ارتباطی کاملی برای اتصال نداریم و استفاده از شبکه‌های ماهواره‌ای هم هزینه‌بر است. در لایه سوم که مربوط به اپلیکیشن است هم، در کشور مشکل خاصی احساس نمی‌شود و شرکت‌های مختلف در این حوزه به‌خوبی فعالیت می‌کنند.

دولت زیرساخت فراهم کند
وی افزود: چون زیرساخت کافی از سوی دولت فراهم نشده است و هنوز در لایه شبکه، مشکلات عمده وجود دارد، به‌همین‌ دلیل آن میزان از توسعه‌ای که مورد انتظار است، اتفاق نیفتاده و کاربرد جدی ندارد، به‌ همین‌ دلیل بسیاری از زیر ساخت‌های این حوزه باید از سوی دولت فراهم شود. برای مثال، صاحبان کسب‌ و کار هنوز به این دیدگاه نرسیده‌اند که اینترنت اشیا می‌تواند، نقش جدی در بهره‌وری داشته باشد و همیشه به‌عنوان یک فناوری نوظهور از آن یاد می‌کنند، چرا که زیرساخت باید فراهم شود تا کسب‌وکارها بتوانند اینترنت اشیا را توسعه دهند. در نتیجه به‌ طور کلی اینترنت اشیا و کاربردهایش نقش مهمی در ارتقای ایمنی در هر مکان و تجهیزاتی را دارند و می‌توانند با کاربرد بهتر آن روز به‌ روز ایمنی پایدارتری را تجربه کنند. به‌ گفته این کارشناس، باتوجه به اینکه واردات تجهیزات و ماشین‌آلات به‌دلیل تحریم‌ها با مشکلات بسیار زیادی مواجه هستند با کمک اینترنت اشیا می‌توان اقدامات ویژه‌تری نسبت به کاهش خرابی این دست از تجهیزات کارخانه‌ای را به‌کار بست.

وی با اشاره به فعالیت دانش‌بنیان‌ها در توسعه اینترنت اشیا گفت: به‌ اعتقاد من، دانش‌بنیان‌ها به‌میزان قابل‌قبولی در این زمینه پیش رفته‌اند و محصولات قابل‌قبولی را تولید کرده‌اند. به‌نظر من، اگر تسهیلات بهتری در اختیار دانش‌بنیان‌ها قرار بگیرد، بی‌شک دانش‌بنیان‌ها می‌توانند نقش جدی‌تری در ارتقای ایمنی مبتنی بر اینترنت اشیا داشته باشند.

سخن پایانی
با توجه به نظرات کارشناسان در این گزارش می‌توان گفت هوشمندسازی و اینترنت اشیا می‌تواند ارتقاء دهنده سازکارهای ایمنی در شهر و اماکن گوناگون باشد، چراکه علاوه بر اطلاع‌رسانی سریع در هنگام وقوع حوادث نقش چشمگیری در کاهش بروز حوادث دارند. گفتنی است، پروتکل‌های ارتباطی اینترنت اشیا از بخش‌های مهم این تکنولوژی است. این پروتکل زبانی برای برقراری ارتباط استفاده می‌شود. این بخش که بسیار مهم است، اجزای مختلف برای ارتباط با یکدیگر را توانمند می‌سازد و داده‌ها را دریافت می‌کند و به سرور مرکزی می‌برد. اینترنت اشیا چند پروتکل دارد که هرکدام قابلیت‌ها و ویژگی‌های دارد و ارتباط بین ۲ دستگاه با یکدیگر یا دستگاه و فضای ابری را فعال می‌کند.

برای مشخص شدن بهینه بودن پروتکل‌ها باید به موقعیت جغرافیایی، نیاز مصرف انرژی و هزینه‌ها توجه ویژه کرد. اینترنت اشیا در نگهداری و تعمیرات دستگاه‌ها بسیار کارآمد است، البته از طریق داده‌ها و پردازش آن. تجهیزات هوشمند به سرورهای زیادی برای پردازش اطلاعات نیاز دارند که البته هزینه تهیه آن بسیار بالا است. در اینترنت چیزها نیز داده‌هایی تولید می‌شوند که به پردازش نیاز دارند. فرآیند ذخیره‌سازی و پردازش بسیار پیچیده، پرهزینه و زمانبر است. اطلاعات در سیستم هوشمند به فضای ابری ارسال و پردازش می‌شود و اطلاعات جدید دریافت می‌کند. فضای ابری در این سیستم همه فرآیند مربوطه را انجام می‌دهد و وظیفه دریافت و ارسال اطلاعات بر عهده دستگاه‌های هوشمند است.