اتصال‌پذیری و ارتباطات

اینترنت اشیا یا IoT، روشی مدرن برای اتصال دستگاه‌های روزمره به اینترنت هست که امکان ارسال، دریافت و پردازش داده‌ها رو برای این دستگاه‌ها امکانپذیر می‌کند. معمولا دستگاه‌هایی که در طول روز از آنها استفاده می‌کنیم مجهز به حسگرها، نرم افزارها و سایر فناوری‌ها هستند که از طریق اینترنت می‌توانند با سایر دستگاه‌ها و سیستم‌ها ارتباط و تعامل داشته باشن. همچنین می‌توانیم از راه دور بر عملکرد این دستگاه‌ها نظارت داشته باشیم تا کارکرد و دقت آنها را طبق سلیقه و نیاز خودمان افزایش بدیم. اینترنت اشیا صنعتی یا IIoT زیرمجموعه ای از اینترنت اشیا هست که به طور خاص در بخش صنعتی کاربرد دارد. این شامل فرآیندهای صنعتی مانند تولید، تدارکات و مدیریت انرژی می‌شود. IIoT از فناوری‌هایی مانند یادگیری ماشین، داده‌های بزرگ، حسگرهای هوشمند و ارتباطات ماشین به ماشین (M2M) برای بهبود فرآیندهای صنعتی استفاده می‌کند. 

فناوری IIoT به همین موارد خلاصه نمی‌شود. چون IIoT یک فناوری تحول آفرین است که کارایی عملیاتی، بهره‌وری و ایمنی را در صنایع بهبود می‌بخشد. در نتیجه امکان نظارت، تجزیه و تحلیل بلادرنگ سیستم‌های صنعتی، تعمیر و نگهداری پیش‌بینی‌کننده و عملیات مستقل رو فراهم می‌کند. در حالی که IIoT و IoT از یکسری اصول مشترک پیروی می‌کند، اما تفاوت‌های مشخصی بین این دو وجود دارد. مثلا مهمترین تفاوت این است که اینترنت اشیا در درجه اول برای بهبود کیفیت زندگی مصرف کننده تمرکز دارد اما اینترنت اشیا صنعتی حول برنامه‌های صنعتی متمرکز است و هدف آن بهبود کارایی و بهره‌وری در تنظیمات صنعتی خواهد بود.

5 تفاوت کلیدی IoT در مقابل IIoT

1. دامنه و مقیاس
دامنه و مقیاس این دو فناوری کاملا متفاوت است. اینترنت اشیا به طور کلی به دستگاه‌های روزمره متصل به اینترنت مانند تلفن‌های هوشمند، لوازم خانگی و دستگاه‌های پوشیدنی اشاره دارد. هدف اینترنت اشیا این است که با اجازه دادن به دستگاه‌ها برای برقراری ارتباط با یکدیگر، زندگی رو آسان‌تر و راحت‌تر کند. 
از سوی دیگر، اینترنت اشیا صنعتی به طور خاص در بخش صنعتی اعمال می‌شود که ارتباط ماشین به ماشین در مقیاس بزرگ و اتوماسیون فرآیندهای پیچیده صنعتی را شامل خواهد شد. IIoT برای بهبود بهره‌وری، کارایی و ایمنی در صنایعی مانند تولیدات و انرژی طراحی شده است.

2. پیچیدگی و دقت 
از نظر پیچیدگی و دقت، اینترنت اشیا صنعتی رویکرد متفاوتی نسبت به اینترنت اشیا دارد. دستگاه‌های اینترنت اشیا، اگرچه پیچیده هستند، اما معمولاً وظایف ساده‌ای مانند تنظیم دما یا خاموش و روشن کردن روشنایی اتاق رو انجام می‌دهند. در نقطه مقابل اینترنت اشیا صنعتی، شامل یکسری عملیات پیچیده‌ای می‌شود که به دقت بالایی هم نیاز دارد. به عنوان مثال، در یک کارخانه تولیدی، سیستم‌های IIoT می‌تونن به طور خودکار سرعت خط تولید را بر اساس تقاضای لحظه‌ای تنظیم کنند یا نقص‌های جزئی را در محصولاتی که برای چشم انسان قابل تشخیص نیست، به راحتی شناسایی کنند. چنین عملیات پیچیده و دقیقی نیازمند فناوری‌های قوی‌تر و پیچیده‌تر هست.

3. اتصال و قابلیت تطبیق پذیری
اتصال و قابلیت تطبیق پذیری از دیگر حوزه‌های کلیدی هست که اینترنت اشیا صنعتی و اینترنت اشیا رو از هم متمایز می‌کند. دستگاه‌های IoT معمولاً از طریق شبکه‌های استاندارد خانگی یا اداری به اینترنت متصل می‌شوند. معمولاً از پروتکل‌های ارتباطی رایج مانند وای‌فای، بلوتوث یا Z-WAVE استفاده می‌کنند که امکان همکاری یکپارچه بین دستگاه‌های مختلف رو فراهم می‌کند. 
در نقطه مقابل، IIoT به دلیل ماهیت صنعتی به راهکارهای اتصال قوی‌تری نیاز دارد. اغلب از پروتکل‌های ارتباطی صنعتی تخصصی مانند OPC UA یا Profinet استفاده می‌کند که برای انتقال داده با سرعت بالا، قابل اعتماد و بسیار ایمن طراحی شده‌اند. علاوه بر این، با توجه به طیف متنوع ماشین آلات و تجهیزات در تنظیمات صنعتی، قابلیت تطبیق پذیری می‌تواند راهکار بسیار حیاتی در استقرار اینترنت اشیا صنعتی باشد. هر دو IOT و IIoT در استفاده از پروتکل‌های مشترک ماشین-به-ماشین همگرا می‌شن. احتمالاً یکی از مهمترین آنها پروتکل MQTT (Message Queuing Telemetry Transport) خواهد بود که به دلیل ماهیت سبک وزن، مدل انتشار/اشتراک کارآمد و توانایی عملکرد در مقیاس بسیار بزرگ کاملا شناخته شده است. MQTT انتقال کارآمد داده‌ها را به ویژه در محیط‌هایی با پهنای باند محدود تسهیل می‌کند.

4. پروتکل‌های امنیتی
امنیت در هر دو اینترنت اشیا و اینترنت اشیا صنعتی بسیار مهم است، اما تاکید و رویکرد آنها در مبحث امنیت به گونه‌ای متفاوت عمل می‌کند. درسته که دستگاه‌های اینترنت اشیا، به اقدامات امنیتی نیاز دارند، اما چون معمولاً با داده‌های کمتر حساس سروکار دارند، پروتکل‌های امنیتی آنها ممکن است به اندازه پروتکل‌های اینترنت اشیا صنعتی سختگیرانه نباشد. اما اینترنت اشیا صنعتی با داده‌های صنعتی و سیستم‌های کنترلی بسیار مهم سر و کار دارد. نقض امنیتی در سیستم اینترنت اشیا صنعتی می‌تواند منجر به عواقب فاجعه باری مانند توقف تولید، ضررهای مالی و حتی تهدیدهایی برای ایمنی انسان باشد. در نتیجه، سیستم‌های اینترنت اشیا صنعتی پروتکل‌های امنیتی پیشرفته و دقیقی از جمله رمزگذاری داده‌ها، سیستم‌های تشخیص نفوذ و ارزیابی‌های امنیتی منظم رو پیاده‌سازی می‌کنند.

5. قابلیت برنامه‌ریزی
قابلیت برنامه‌ریزی یکی دیگر از ویژگی‌های متمایز بین اینترنت اشیا صنعتی و اینترنت اشیا هست. اکثر دستگاه‌های اینترنت اشیا دارای قابلیت‌های از پیش برنامه‌ریزی‌شده‌ای هستند که صرفاً نیازهای عمومی مصرف‌کننده رو برآورده می‌کنند. با این وجود برخی از دستگاه‌های اینترنت اشیا امکان سفارشی سازی را فراهم می‌کنند، اما برنامه‌ریزی آنها معمولاً بسیار محدود خواهد بود. 

برعکس اینترنت اشیا، سیستم‌های اینترنت اشیا صنعتی کاملا قابل برنامه‌ریزی و سفارشی‌سازی هستند و برای تطبیق با نیازهای خاص صنایع و شرکت‌های مختلف طراحی شده‌اند. این سیستم‌ها را می‌توان برای انجام وظایف پیچیده، تصمیم گیری مستقل، و حتی یادگیری از اقدامات گذشته خود با استفاده از الگوریتم‌های یادگیری ماشین برنامه ریزی کرد، که سطحی از انعطاف پذیری رو ارائه می‌دهند که معمولاً در دستگاه‌های اینترنت اشیا عمومی یافت نمی‌شود.