اتصال‌پذیری و ارتباطات

بزرگ‌ترین و مهم‌ترین دستاورد انقلاب اسلامی طی چند دهه اخیر،توسعه فناوری حوزه‌های مختلف است‌؛ فناوری‌هایی که نقش بسزایی در ارتقای جایگاه علمی ایران در منطقه و جهان دارد. هرچند این فناوری‌های نوظهور توانسته‌ کمک شایانی به توسعه علم و فناوری کشور داشته باشد اما باید زیرساخت‌های مورد نیاز برای توسعه آنها نیز فراهم شود تا نخبگان و شرکت‌های دانش‌بنیان با بومی‌سازی این فناوری‌ها، بتوانند در جهت بی‌نیازی کشور از واردات فناوری‌های نوین گامی مؤثر بردارند. معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست‌جمهوری در رویکرد جدید خود توسعه فناوری‌های جدید را سرلوحه و اولویت‌ قرار داده است و برای تحقق این مهم ستاد‌های جدیدی را تشکیل داده است. یکی از این ستاد‌ها، ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات است. ستادی که دستاورد‌های آن به شرط مهیا شدن زیرساخت‌های لازم، برکات و آورده‌های زیادی برای جامعه به ارمغان می‌آورد. در گفت‌وگو با دکتر سید محمد کرباسی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری به اهمیت توجه به این حوزه و زیرساخت‌های آن پرداخته‌ایم. 

درانقلاب چهارم صنعتی، ارتباطات واتصال‌پذیری به بخشی جدانشدنی ازفناوری‌های روزآمد تبدیل شده است. دکتر سید محمد کرباسی، دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات معاونت علمی و فناوری در این خصوص می‌گوید: از مأموریت‌های اصلی معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری توسعه فناوری است. اکنون به علت تعدد موضوع‌های حوزه توسعه فناوری، ستاد‌های تخصصی زیادی ازجمله ستاد اتصال‌پذیری و ارتباطات در معاونت علمی شکل گرفته‌اند‌؛ این ستاد‌ها نقش مهمی در پیشبرد حوزه‌های مختلف علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ایفا می‌کنند. تمرکز اصلی این ستاد نیز پیرامون بحث توسعه فناوری‌های مرتبط با حوزه مخابرات، هوشمندسازی واتصال‌پذیری است.عضو هیأت علمی دانشکده مهندسی برق دانشگاه صنعتی شریف می‌افزاید: این ستاد از زمان تأسیس تاکنون پنج مأموریت اصلی «رصد فناوری وشناسایی زیست‌بوم فناوری»،«ترویج و توسعه فرهنگ فناوری»، «حمایت از طرح‌های پژوهشی»، «توسعه فناوری اولویت‌دار و ضروری» و «بازارسازی و بازاریابی و تجاری‌سازی» را دنبال می‌کند. جنس مأموریت رصد فناوری و شناسایی زیست‌بوم فناوری از نوع مطالعه ظرفیت‌های موجود، فناوری‌های نوین درسطح بین‌المللی وداخلی، شناسایی خلأها وموانعی از جنس قانون‌گذاری و سیاست‌گذاری است. درزمینه ترویج وتوسعه فرهنگ نیز سوادفناوری درسطح عموم مردم جامعه وعمدتا ازجنس برگزاری رویداد‌های ترویجی درمدارس و دانشگاه‌هاست. 
 
رصد تا تجاری‌سازی فناوری‌های حوزه مخابرات
دکتر کرباسی بیان می‌کند: حمایت از طرح‌های پژوهشی، دوره‌های تحصیلات تکمیلی، پایان‌نامه‌ها، رساله‌های دکتری و فرصت‌های مطالعاتی عمدتا از جنس بودجه پژوهشی وحمایت‌های بلاعوض است،هدف اصلی حمایت از طرح‌های باسطح آمادگی فناوری (TRL)‌ پایین است‌؛ فناوری‌های نوظهوری که باید در وهله نخست روی فعالیت‌های پژوهشی آنها کار شود. سپس ایده‌ها و مفهوم از TRL۱ به سطح TRL۵ یا نمونه آزمایشگاهی و TRL۹ یا همان تجاری‌سازی ارتقا پیدا کند. وی خاطرنشان می‌کند: منظور از توسعه فناوری نیز فناوری‌هایی اولویت‌دار و ضروری است که تحقیقات اولیه روی آن انجام شده و منتهی به نمونه اولیه شده‌اند. در این مأموریت ستاد ازشرکت‌های دانش‌بنیان و هسته‌های نوپا حمایت می‌کند تا آنها به فضای توسعه فناوری ورود پیدا کنند. دراین مأموریت شرکت‌های دانش‌بنیان و صنایع بزرگی مشمول اخذ اعتبارات و تسهیلات مالیاتی وامکانات قانون جهش تولید می‌شوند. بحث بازارسازی، بازاریابی و تجاری‌سازی نیز با همکاری ستاد توسعه اقتصاد دانش‌بنیان رقم می‌خورد. دراین زمینه نیز همکاری و تعاملاتی با ستاد‌های اقتصاد دیجیتال، فناوری‌های حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته داشته‌ایم. 
 
توسعه فناوری با اعتبار مالیاتی ۶۰۰ میلیارد تومانی
هرچند عمر زیادی از تأسیس ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات نمی‌گذرد اما این ستاد طی هشت ماه اخیر تلاش‌های زیادی برای ایجاد زیرساخت‌های لازم انجام داده و مذاکرات مختلفی نیز با وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات به منظور اصلاح برخی قوانین و قواعد رگولاتوری انجام داده است. دبیر ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات در این باره می‌گوید: این فناوری‌ها مانند زیرساخت‌های ارتباطات نسل پنجم که اکنون در کشور ایجاد شده‌اند، وارداتی هستند. هدف اصلی‌ این است که با حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و استفاده از اعتبار مالیاتی خود اپراتور‌ها، شرایطی ایجاد کنیم تا این فناوری‌ها در کشور بومی‌سازی شوند‌؛ از این‌رو معاونت علمی پاییز امسال دو توافق‌نامه با اعتبار مالیاتی ۶۰۰ میلیارد تومانی با دو اپراتور تلفن همراه کشور امضا کرد. وی می‌افزاید: منظور از اعتبار مالیاتی این است که هر شرکتی ـــ اعم از دانش‌بنیان و غیر دانش‌بنیان ـــ اگر در حوزه تحقیق و توسعه سرمایه‌گذاری کند و طرح آن مورد تأیید معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری قرار گیرد و از پروژه‌های ضروری و اولویت‌دار کشور باشد، به همان میزان سرمایه‌گذاری، رقم مالیاتی از او کسر شود‌؛ براساس این توافق‌نامه قرار نیست بودجه‌ای از سوی معاونت علمی و فناوری به اپراتور‌ها داده شود بلکه هزینه‌ای که هر اپراتور باید به‌عنوان مالیات بپردازد، صرف پروژه‌های تحقیق و توسعه آن شرکت خواهد شد. این امر به بومی‌سازی محصولات منجر می‌شود‌؛ طرحی که سال گذشته به‌عنوان قانون جهش تولید دانش‌بنیان تصویب شد و ثمره خوبی برای حمایت از تولیدات دانش‌بنیان به ارمغان ‌آورد. 
 
حمایت از دانش‌بنیان‌ها با هدف بومی‌سازی فناوری‌ها
ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات معاونت علمی و فناوری برای تحقق اهداف و آرمان‌های خود، برنامه‌های مختلفی را در دستور کارش قرار داده است‌؛ اهدافی که می‌تواند آینده روشنی برای کشور ترسیم کند. دکتر کرباسی در این خصوص می‌گوید: ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات سه حوزه از فناوری «ارتباطات نسل ۵و۶»، «اینترنت‌اشیا و هوشمند‌سازی صنایع» و «امنیت‌سایبری» را محور اصلی کار‌های خود قرار داده است. محور‌های فرعی همانند توسعه ارتباطات ماهواره‌ای، توسعه ارتباطات کوانتومی و خودروی متصل نیز در حال پیگیری هستند. وی می‌افزاید: بومی‌سازی فناوری حوزه‌های مختلف از برنامه‌های آتی این مجموعه محسوب می‌شود‌؛ بومی‌سازی به این معنا نیست که صفر تا ۱۰۰ یک فناوری حتما بومی‌سازی شود. ما به تبادل فناوری کشور‌های دیگر نیاز داریم. در بحث ارتباطات نیز هدف اصلی‌ فهرست بومی‌سازی فناوری‌های شبکه ملی اطلاعات است. همچنین در حوزه هوشمند‌سازی، بحث استفاده از ظرفیت اعتبار مالیاتی صنایع بزرگ را پیگیری می‌کنیم‌. اکنون برای تحقق این مهم با اپراتور‌ها و صنایع مذاکراتی انجام داده‌ایم که‌ امیدواریم به‌زودی شاهد عقد قرارداد‌هایی در این زمینه باشیم تا این امر به هوشمند‌سازی صنایع و افزایش بازدهی آنها و کاهش مشکلات صنایع منتج شود. 

از تربیت نیروی انسانی تا توسعه کسب‌وکارهای جدید
به گفته دبیرستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری و ارتباطات، در بحث امنیت سایبری هم برنامه‌های مشخصی دراین ستاد حال پیگیری است. ذیل تعهد تربیت ۱۰۰هزار متخصص آی‌سی‌تی که وزارت ارتباطات در برنامه توسعه هفتم برای خود تکلیف کرده است، این ستاد نیز پیگیر موضوع تربیت و آموزش نیرو‌های متخصص حوزه امنیت سایبری است. همچنین با همکاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قصد تدوین برنامه کلان ملی دارد. دکتر کرباسی بیان می‌کند: اکنون از حدود ۹۷۰۰ شرکت دانش‌بنیان، حدود ۲۰۰۰ شرکت در ارتباط با حوزه فناوری اطلاعات وارتباطات مانند برق، الکترونیک، نرم‌افزار، هوشمند‌سازی و امنیت سایبری فعالیت می‌کنند. حوزه آی‌سی‌تی به صورت تخصصی محدود‌تر است‌؛ تقویت این شرکت‌ها با تزریق پروژه‌های ملی نسبت به افزایش تعداد آنها طی سال‌های آتی از اهمیت بیشتری برخوردار است. ازاهداف اصلی که در این ستاد دنبال می‌کنیم، ایجاد کسب‌وکار‌های جدید است. ما در تلاشیم شرکت‌های فعال این حوزه کنشگری و حضور پررنگ‌تری در بحث بومی‌سازی فناوری‌ها داشته باشیم.