اتصال‌پذیری و ارتباطات

به گزارش روابط‌عمومی ستاد توسعه فناوری‌های اتصال‌پذیری وارتباطات، در دنیای امروز، ارتباط صنعت و دانشگاه نقش موثری در رشد و توسعه کشورها و حضور آن‌ها در جوامع بین‌المللی دارد. با توجه به رشد لحظه‌ای تکنولوژی و رقابت شدید بین کشورها در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، برخورداری از دانش روز و دستیابی به روش‌های نوین بهترین راه‌حل برای گام برداشتن در مسیر پیشرفت در زمینه‌های گوناگون، به‌خصوص در عرصه تکنولوژی است. 

با توجه به آمار و مطالعات انجام‌شده، در دهه‌های اخیر ارتباط صنعت و دانشگاه اهمیت بسیاری پیدا کرده است. از نظر تاریخی شروع مشارکت افراد اهل علم و صنعتگران، در اروپا به اواخر قرن نوزده و در آمریکا به سال‌های پس از انقلاب صنعتی برمی‌گردد، انقلاب صنعتی باعث شد تا ارتباط صنعت و دانشگاه اهمیت ویژه‌ای پیدا کند.

با تغییر اقتصاد جهانی و افزایش رقابت بین کشورها، دولت‌ها و بنگاه‌های اقتصادی کشورها به دانش روز علاقه پیدا کردند و خواستار برخورداری از یافته‌های علمی جدید و نوآورانه شدند. دولت‌ها همواره در تلاشند تا با سرمایه‌گذاری در دانشگاه‌ها، صنایع و تقویت ارتباط بین این دو حوزه به پیشرفت و توسعه کشور خود کمک کنند.

ارتباط صنعت و دانشگاه باعث رشد و توسعه بخش‌های مختلفی در کشور می‌شود که از جمله مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به کشاورزی، بیوتکنولوژی، شیمی، علوم کامپیوتر، مهندسی، پزشکی و دارویی اشاره کرد. هر کدام از این بخش‌ها به زیرشاخه‌های متعددی تقسیم می‌شوند، که مستقیم یا غیرمستقیم بر زندگی مردم تاثیر می‌گذارند.

دلیل اهمیت ارتباط صنعت و دانشگاه چیست؟
در دنیای امروز، ارتباط صنعت و دانشگاه نقش موثری در رشد و توسعه کشورها و حضور آن‌ها در جوامع بین‌المللی دارد. با توجه به رشد لحظه‌ای تکنولوژی و رقابت شدید بین کشورها در عرصه‌های مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، برخورداری از دانش روز و دستیابی به روش‌های نوین بهترین راه‌حل برای گام برداشتن در مسیر پیشرفت در زمینه‌های گوناگون، به‌خصوص در عرصه تکنولوژی است.

برای رسیدن به چنین هدفی مهم است که مراکز علمی، صنعتگران و بنگاه‌های اقتصادی کشور با یکدیگر تعامل داشته باشند. در واقع، می‌توانیم بگوییم اگر در یک جامعه توجهی به ارتباط صنعت و دانشگاه نشود آن جامعه هیچ‌گاه جزو کشورهای توسعه‌یافته و پیشرفته نخواهد نشد. برای این که کشوری در جوامع بین‌المللی به‌عنوان یک کشور توسعه‌یافته شناخته شود علاوه ‌بر داشتن سیستم اقتصادی سالم، باید پیشرفت خود را در گرو رشد و توسعه در عرصه تکنولوژی بداند و برای رسیدن به این هدف تلاش کند.

چه کسانی در ایجاد ارتباط صنعت و دانشگاه نقش ایفا می‌کنند؟
همان‌طور که گفته شد رشد اقتصادی یک جامعه در گرو ارتباط صنعت و دانشگاه و پیشرفت کشور در عرصه تکنولوژی است. طبق تعریف اسکاپ، تکنولوژی توسط چهار عنصر اصلی انسان، ماشین، سازمان و اطلاعات تعریف می‌شود که در بین این چهار عنصر، انسان کلیدی‌ترین نقش را دارد؛ زیرا بدون حضور انسان، ماشین و اطلاعات کاربردی نخواهند داشت و سازمانی شکل نخواهد گرفت.

توسعه تکنولوژی با به کار گرفتن علم در راستای تولید ماشین‌های جدید یا ابداع روش‌های جدید و بهینه برای انجام امور اتفاق می‌افتد. بنابراین، توسعه تکنولوژی مستلزم ارتباط صنعت و دانشگاه است. این ارتباط در قالب‌های مختلفی به وجود می‌آید. 

اولین روش ایجاد ارتباط صنعت و دانشگاه به کار گرفتن نیروهای ماهر و متخصص در بازار کار است. دانشگاه‌ها و مراکز علمی مسئول آموزش و تربیت نیروی انسانی مورد نیاز عرصه‌های مختلف صنعت هستند. این افراد با اشتغال در بازار کار و به کار گرفتن تخصص خود موجب پیشرفت و ایجاد رونق اقتصادی می‌شوند.

گاهی ارتباط صنعت و دانشگاه در قالب سرمایه‌گذاری شرکت‌ها و سازمان‌ها در پروژه‌های علمی اتفاق می‌افتد. حمایت مالی سازمان‌ها زمینه مناسبی برای انجام تحقیقات گسترده در حوزه‌های ناشناخته، کشف روش‌های نوین و بهینه برای انجام کارها و ساخت ماشین‌های جدید فراهم می‌کند.

هر پیشرفتی که از تعامل علم و صنعت حاصل شود موجب ارتقای رتبه، توسعه و پیشرفت هر دو طرف می‌شود. سازمان‌ها و صنایع با به‌کارگیری روش‌های علمی می‌توانند در بازارهای اقتصادی رقابت کنند و سود به دست بیاورند. حضور در بازارهای اقتصادی، به‌خصوص بازارهای بین‌المللی، باعث افزایش ارزش سهام‌های سودآور شرکت‌ها و رونق شرایط اقتصادی جامعه می‌شود.

البته نباید از خاطر برد که دولت‌ها نقشی اساسی در ایجاد ارتباط صنعت و دانشگاه دارند. فراهم‌سازی یک بستر مناسب مهم‌ترین نقش دولت در ارتباط صنعت و دانشگاه است. دولت‌ها باید قوانین، تسهیلات و شرایطی را به وجود بیاورند که مراکز علمی و بنگاه‌های اقتصادی بتوانند قراردادهای مشارکتی موثری را امضا کنند.

علاوه ‌براین، دولت‌ها باید این امکان را در اختیار صنعت بگذارند تا با عرضه سهام‌های سودآور خود در بازارهای بورس و اوراق بهادار، سرمایه مورد نیاز برای همکاری‌ با مراکز علمی یا توسعه کار خود را به دست آورند. با این روش تمایل سازمان‌ها و شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری در مطالعات تحقیقاتی و به کار گرفتن علم در صنعت افزایش پیدا می‌کند.

بنابراین، دولت‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز علمی، سازمان‌ها و شرکت‌های صنعتی می‌توانند با شکل دادن یک همکاری موثر و کارآمد گامی بزرگ در توسعه تکنولوژی و بهبود شرایط اقتصادی کشور بردارند.

ارتباط صنعت و دانشگاه به چه شکل باید باشد؟
در بسیاری از کشورها ارتباط صنعت و دانشگاه قدمت بیشتری دارد؛ اما در کشورهای توسعه‌نیافته یا در حال توسعه هنوز ارتباط کارآمد و پویایی بین صنعت و دانشگاه شکل نگرفته است. در دنیای رقابتی امروز، رابطه علم و صنعت نیازمند آینده‌نگری و توجهی دقیق است.

ارتباط صنعت و دانشگاه در چهار حوزه اصلی تحقیقات پایه‌ای، تحقیقات مشارکتی، انتقال دانش و انتقال تکنولوژی انجام می‌شود. در کشورهای توسعه یافته دیگر مرزی بین دانشگاه، صنعت و دولت وجود ندارد و هر سه در حال مشارکت با یکدیگر هستند. ارتباط صنعت و دانشگاه در این کشورها به‌گونه‌ای است که دانشگاه‌ها اکثر وقت خود را صرف تولید علم می‌کنند و صنعتگران علم جدید را در راستای تولید به کار می‌گیرند؛ دولت‌ها نیز با فراهم‌سازی زیرساخت‌ها به بهبود شرایط این همکاری کمک می‌کنند.

متاسفانه، در کشور ما هنوز این اتفاق به‌طور کامل نیفتاده و مشکلات زیادی بر سر راه دانشگاهیان و صنعتگران وجود دارد. این مشکلات باعث می‌شوند که ارتباط درستی بین علم و صنعت وجود نداشته باشد؛ که در نتیجه آن چرخه تولید ملی به درستی شکل نمی‌گیرد.

آغاز ارتباط صنعت و دانشگاه در ایران به سال‌های تاسیس دانشگاه تهران برمی‌گردد. با این که سال‌ها از شروع این ارتباط می‌گذرد اما هنوز چالش‌های زیادی وجود دارند که مستلزم تلاش دولت برای رفع آن‌ها هستند. برخی از موانع ارتباط صنعت و دانشگاه در ایران عبارتند از: ضعف قوانین و مقررات، عدم وجود اعتماد دو طرفه میان دانشگاهیان و صنعتگران، عدم تناسب رشته‌های دانشگاهی با تخصص‌های مورد نیاز صنعت، وارداتی بودن دانش و غیره.

ارتباط صنعت و دانشگاه تنها زمانی موثر خواهد بود که بتوان از علوم دانشگاهی، محصول یا خدمتی را تولید کرد. متاسفانه، روند این کار در ایران بسیار کند است؛ زیرا مطالعاتی که در کشور انجام می‌شوند بر اساس نیازهای صنعت و جامعه نیستند. در ایران، اکثر رشته‌ها و درس‌های دانشگاهی از کشورهای دیگر وارد می‌شوند، بنابراین تناسبی با نیازهای صنعت ایران ندارند و ناکارآمد هستند.

ناگفته نماند که اعتماد صنعتگران به پژوهش‌های علمی نیز حائز اهمیت است؛ کنار گذاشتن روش‌های قدیمی و اعتماد به یک روش جدید کار دشواری بوده است اما ناممکن نیست. اگر صنعتگران به نتایج بدست آمده از تحقیقات علمی اعتماد داشته باشند، می‌توان بسیاری از روش‌های منسوخ را کنار گذاشت و با استفاده از روش‌های جدید تولید ملی را افزایش داد.

تاثیر ارتباط صنعت و دانشگاه بر زندگی افراد جامعه چگونه است؟
ارتباط صنعت و دانشگاه موجب انجام مطالعات بیشماری می‌شود که بر افزایش ارزش و اعتبار دانشگاه، رشد و توسعه صنعت و در آخر بر زندگی مردم جامعه اثر می‌گذارد. مزایای حاصل از ارتباط صنعت و دانشگاه به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند. که در ادامه به توضیح هر کدام از این موارد می‌پردازیم.

   1- مزایایی که دانشگاه از آن‌ها بهره می‌برد.
   2- مزایایی که صنعت از آن‌ها بهره می‌برد.
   3- مزایایی که مردم و جامعه از آن‌ها سود می‌برند.

ارتباط صنعت و دانشگاه، چه منافعی برای دانشگاه دارد؟
جذب سرمایه مهم‌ترین مزیتی است که دانشگاه‌ها در تعامل با صنعت به دست می‌آورند و این مسئله به وضوح بر تعداد و کیفیت تحقیقات دانشگاه‌ها اثر می‌گذارد. حمایت مالی و سرمایه‌گذاری صنایع مختلف در پروژه‌های مطالعاتی به دانشگاه‌ها کمک می‌کند تا کسری بودجه‌ دولتی خود را جبران کنند و بدون دغدغه مالی به گسترش مطالعات خود برای یافتن روش‌های خلاقانه و افزایش تولید ملی بپردازند.

البته باید بگوییم که این سرمایه‌گذاری تنها به نفع دانشگاه‌ها نیست و صنایع نیز از آن بهره می‌برند! دانشگاه‌ها با ادغام علوم پایه و کاربردی به نتایجی دست پیدا می‌کنند که صنایع با به کار گرفتن آن‌ها، بازار کار خود را توسعه می‌دهند. سود حاصل از یک دستاورد علمی، بین دانشگاه و سرمایه‌گذار آن پروژه تقسیم می‌شود. معمولا، دانشگاه‌ها سود حاصل از مشارکت با صنعت را صرف انجام پروژه‌های جدید می‌کنند.

یکی دیگر از مزایایی که دانشگاه‌ها در همکاری با صنعت به دست می‌آورند دسترسی به تجهیزات و منابع مورد نیاز برای انجام تحقیقات است. گاهی، در طول یک پروژه باید از دستگاه‌ها و تجهیزاتی استفاده شود که در آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های دانشگاه موجود نیستند. در چنین مواردی، وجود یک سرمایه‌گذار مالی می‌تواند به تامین تجهیزات مورد نیاز تیم تحقیقاتی کمک کند.

از طرفی، ارتباط صنعت و دانشگاه و ثبت پروژه‌های جدید باعث افزایش اعتبار دانشگاه می‌شود. این مسئله موجب می‌شود که دانشجویان و اساتید برتر کشور جذب آن دانشگاه شوند که در نتیجه، اعتبار علمی دانشگاه بالا خواهد رفت.

ارتباط صنعت و دانشگاه، چه منافعی برای صنعت دارد؟
اولین مزیتی که شرکت‌ها از ارتباط صنعت و دانشگاه به دست می‌آورند توسعه برنامه‌های تحقیق و توسعه داخلی سازمان است که به تولید محصولات جدید یا ارتقای محصولات کنونی و افزایش تولید ملی منجر می‌شود.

تیم تحقیقاتی دانشگاه، یافته‌های خود را در اختیار صنایع می‌گذارند تا آن‌ها بتوانند موقعیت‌های جدید و نوآورانه را برای تولید محصولات و خدمات جدید شناسایی کنند و در کمترین زمان ممکن تولیدات آن‌ها به بازار عرضه شود. این مسئله باعث می‌شود که بازار رقابت همیشه داغ بماند و شرکت‌ها بتوانند در بازارهای بین‌المللی رقابت کنند.

البته، سودآوری مهم‌ترین دستاوردی است که از ارتباط صنعت و دانشگاه نصیب شرکت‌ها می‌شود. در ارتباط صنعت و دانشگاه، این امکان به شرکت‌ها داده می‌شود تا از ایده‌های جدید و ناب بهره‌مند شوند و این ایده‌های جدید، در واقع رازهای مخفی یک شرکت یا صنعت برای گام برداشتن در مسیرهای جدید و سودآور است؛ چرا که اگر دستاوردی از تحقیقات دانشگاه حاصل شود امتیاز انحصاری آن در وهله اول متعلق به سرمایه‌گذار تحقیقات خواهد بود.

ارتباط صنعت و دانشگاه، چه منافعی برای اجتماع دارد؟
مردم جامعه کاملا تحت تاثیر ارتباط صنعت و دانشگاه قرار دارند. اغلب همکاری‌های صنعت و دانشگاه به تولید محصولات یا خدمات جدید، کاربردی و مورد نیاز جامعه ختم می‌شود که به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم زندگی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهند. برای مثال، تولید محصولات یا خدماتی مانند تجهیزات پزشکی، وسایل الکترونیکی یا روش‌های موثر ذخیره انرژی، مستقیما روی زندگی مردم تاثیر می‌گذارند.

از طرفی، این امکان وجود دارد که ارتباط صنعت و دانشگاه موجب ایجاد صنایع و سازمان‌های جدید شود. در این صورت، جامعه به‌طور غیرمستقیم تحت تاثیر ارتباط صنعت و دانشگاه قرار می‌گیرد؛ چرا که به وجود آمدن صنایع جدید موجب اشتغال‌زایی و درآمدزایی برای مردم می‌شود.

نتیجه‌گیری
با توجه به مطالب گفته شده می‌توان لزوم ارتباط صنعت و دانشگاه در یک جامعه را به‌خوبی درک کرد. با توجه به این که همکاری این دو حوزه از دهه‌های گذشته آغاز شده است اما همچنان مشکلاتی بر سر راه وجود دارند که تنها با همکاری و اعتماد دانشگاهیان، صنعتگران و دولت‌ها به یکدیگر قابل رفع خواهند بود.